Bizim Coğrafya - Hayat Coğrafya'da, Coğrafya Hayatımızda - Tekil Mesaj gösterimi

zumrut_ · 01-Şubat-2010, 16:29

Astronomi, matematik, fizik, tıp, coğrafya, tarih ve dinler tarihi başta olmak üzere çeşitli alanlarda önemli eserler veren, Türk - İslam ve dünya tarihinin en tanınmış ilim adamlarından biridir. Doğumu 973, ölümü 1061.Birûni’nin mevcut eserlerinin hiçbirinde kendi milliyeti hakkında herhangi bir açıklamaya rastlanmamaktadır, Harizm bölgesinde Fars, Türk ve Soğd unsurların birlikte bulunması bu konuda tahminde bulunmayı güçleştirmekle birlikte yapılan araştırmalar Türk olduğu ihtimalini kuvvetlendirmektedir. Her şeyden önce Birûni yi. Arap veya Fars ırkı hakkında yazdıklarından herhangi birine dayanarak Arap veya İranlı yahut daha da öteye giderek İran milliyetçisi sayan görüşler mesnetsizdir. Çünkü Birûni’nin her iki ırk için de lehte ve aleyhte değerlendirmeleri vardır. Ayrıca Arapça ve Farsçanın kendi ana dili olmadığını belirtmektedir Ana dilinin Soğdca olması ihtimali de zayıftır; çünkü araştırmalar Soğdca’nın o dönemde bir kültür ve medeniyet dili olduğunu ortaya koymuştur, Hâlbuki Birûni kendi ana dilinin bir ilim dili olmadığını hayıflanarak söylemektedir. Eserlerindeki Arapçanın kullanımında rastlanan gariplikler Peçenekçenin tesirine bağlanabileceği gibi sık sık Peçenek söyleyişiyle Türkçe kelimeler kullanılması da Türk asıllı olduğu ihtimalini kuvvetlendirmektedir, Bundan başka Birûni’nin henüz çocukken Kas’ta saraya ilaç getiren ihtiyar bir Türkmen’le karşılaştığını bildirmesi onun Türkçe bildiğinin ve Türk olduğunun önemli işaretleridir.
Birûni’nin uzun süreli bir öğrenim hayatı olmadığı daha çok kendi kendini yetiştirdiği bilinmektedir. Bu husus, onun sahip olduğu araştırma ruhu ve ilmi tecessüsün yanı sıra erken yaşlarda eser vermiş olmasından da çıkarılabilir. Nitekim ilk rasadını 380 de (990) yaptığına göre daha on yedi yaşında iken ilmi çalışmasını verimli bir noktaya ulaştırabilmiş demektir. Bu rasatlar sırasında güneşe bakmaktan gözlerinin rahatsızlanması ve rasatlarını güneşin sudaki aksine bakarak sürdürmesinden de sahip olduğu azim ve hırsın derecesini anlamak. Yine aynı yaşlarda yarım derecelik bölümlere ayrılmış bir çember ile Kas boylamından güneşin yüksekliğini ölçerek şehrin enlem derecesini hesaplamıştır. Yirmi iki yaşında iken de bir gözlemler ve ölçmeler dizisi planlamış, diğer bazı gereçlerin yanı ’sıra çapı 8 m. olan bir astronomik çember hazırlamıştır. Ayrıca Birûni Rey’de sürdürülen rasat çalışmalarından da bahsetmektedir. 0 dönemde Büveyhiler’in idaresinde bulunan Rey de hükümdar Fahrüddevle’nin emriyle Ebu Mahmud el-Hucendi (6. 390/1000) tarafından büyük bir sekstant yapılmış ve güneşin o boylama girişlerini gözetlemekte kullanılmıştı. Birûni, adını hükümdardan alan Fahri Sekstantı’nı tarif etmiş ve bizzat Hucendi’den elde ettiği bilgilere dayanarak yapılan rasatları Hikayetü’l - aleti’l-müsemmat bi’s-südsi’l Fahri adlı risalesinde ayrıntılarıyla kaydetmiştir.
Biruni, Piknometre (Yoğunluk ölçme Aleti)’nin İlk Mucidi ve Yoğunluk Bulma Metodu: İlk yoğunluk ölçme aletini, Biruni icad etmiştir. Biruni’nin bu aleti konik bir yapı arz etmektedir. Biruni, önce yoğunluğunu bulmak istediği elementi terazide dikkatlice ölçer, sonra su dolu konik alete koyar, elementin konideki açılmış özel delikten taşırdığı suyu alır ve ölçer, sonra iki ağırlığı oranlar. Yani elementin salt ağırlığı ile taşırdığı suyun ağırlığını oranlar, Biruni’ye göre, o elementin yoğunluğudur. Bugünkü modern yoğunluk bulma metodu ve aleti, aslında Biruni’nin metodu ve aletinden başka bir şey olmayıp, ancak daha geliştirilmiş bir şeklidir.
Burada büyük kimyacılardan Biruni ve Hazini’nin bazı elementler için verdikleri yoğunluk ağırlıklarını göreceğiz. Ayrıca, bugünün kimyacılarının verdikleri ölçüleri de vereceğiz ki, okuyucu bu iki kimyacının verilerinin bugünkü ölçülerden pek farklı olmadığını görebilsin ve İslam ilminin ne kadar ileri olduğu hakkında bir fikir edinebilsin.

Kaynak: Bizim Coğrafya - Hayat Coğrafya'da, Coğrafya Hayatımızda

01-Şubat-2010, 16:29	#1 (permalink)
zumrut_ Zümrüt Üye Üyelik tarihi: 08-Haziran-2009 Ad- Soyad: zumrut Bulunduğu yer: Yurt dışı Mesajlar: 1.249 Teşekkürleri: 1.215 762 mesajına 2.493 kere teşekkür edildi.	Birûni’... Birûni’... Yazan: adergi,Sıra Dışı Astronomi, matematik, fizik, tıp, coğrafya, tarih ve dinler tarihi başta olmak üzere çeşitli alanlarda önemli eserler veren, Türk - İslam ve dünya tarihinin en tanınmış ilim adamlarından biridir. Doğumu 973, ölümü 1061.Birûni’nin mevcut eserlerinin hiçbirinde kendi milliyeti hakkında herhangi bir açıklamaya rastlanmamaktadır, Harizm bölgesinde Fars, Türk ve Soğd unsurların birlikte bulunması bu konuda tahminde bulunmayı güçleştirmekle birlikte yapılan araştırmalar Türk olduğu ihtimalini kuvvetlendirmektedir. Her şeyden önce Birûni yi. Arap veya Fars ırkı hakkında yazdıklarından herhangi birine dayanarak Arap veya İranlı yahut daha da öteye giderek İran milliyetçisi sayan görüşler mesnetsizdir. Çünkü Birûni’nin her iki ırk için de lehte ve aleyhte değerlendirmeleri vardır. Ayrıca Arapça ve Farsçanın kendi ana dili olmadığını belirtmektedir Ana dilinin Soğdca olması ihtimali de zayıftır; çünkü araştırmalar Soğdca’nın o dönemde bir kültür ve medeniyet dili olduğunu ortaya koymuştur, Hâlbuki Birûni kendi ana dilinin bir ilim dili olmadığını hayıflanarak söylemektedir. Eserlerindeki Arapçanın kullanımında rastlanan gariplikler Peçenekçenin tesirine bağlanabileceği gibi sık sık Peçenek söyleyişiyle Türkçe kelimeler kullanılması da Türk asıllı olduğu ihtimalini kuvvetlendirmektedir, Bundan başka Birûni’nin henüz çocukken Kas’ta saraya ilaç getiren ihtiyar bir Türkmen’le karşılaştığını bildirmesi onun Türkçe bildiğinin ve Türk olduğunun önemli işaretleridir. Birûni’nin uzun süreli bir öğrenim hayatı olmadığı daha çok kendi kendini yetiştirdiği bilinmektedir. Bu husus, onun sahip olduğu araştırma ruhu ve ilmi tecessüsün yanı sıra erken yaşlarda eser vermiş olmasından da çıkarılabilir. Nitekim ilk rasadını 380 de (990) yaptığına göre daha on yedi yaşında iken ilmi çalışmasını verimli bir noktaya ulaştırabilmiş demektir. Bu rasatlar sırasında güneşe bakmaktan gözlerinin rahatsızlanması ve rasatlarını güneşin sudaki aksine bakarak sürdürmesinden de sahip olduğu azim ve hırsın derecesini anlamak. Yine aynı yaşlarda yarım derecelik bölümlere ayrılmış bir çember ile Kas boylamından güneşin yüksekliğini ölçerek şehrin enlem derecesini hesaplamıştır. Yirmi iki yaşında iken de bir gözlemler ve ölçmeler dizisi planlamış, diğer bazı gereçlerin yanı ’sıra çapı 8 m. olan bir astronomik çember hazırlamıştır. Ayrıca Birûni Rey’de sürdürülen rasat çalışmalarından da bahsetmektedir. 0 dönemde Büveyhiler’in idaresinde bulunan Rey de hükümdar Fahrüddevle’nin emriyle Ebu Mahmud el-Hucendi (6. 390/1000) tarafından büyük bir sekstant yapılmış ve güneşin o boylama girişlerini gözetlemekte kullanılmıştı. Birûni, adını hükümdardan alan Fahri Sekstantı’nı tarif etmiş ve bizzat Hucendi’den elde ettiği bilgilere dayanarak yapılan rasatları Hikayetü’l - aleti’l-müsemmat bi’s-südsi’l Fahri adlı risalesinde ayrıntılarıyla kaydetmiştir. Biruni, Piknometre (Yoğunluk ölçme Aleti)’nin İlk Mucidi ve Yoğunluk Bulma Metodu: İlk yoğunluk ölçme aletini, Biruni icad etmiştir. Biruni’nin bu aleti konik bir yapı arz etmektedir. Biruni, önce yoğunluğunu bulmak istediği elementi terazide dikkatlice ölçer, sonra su dolu konik alete koyar, elementin konideki açılmış özel delikten taşırdığı suyu alır ve ölçer, sonra iki ağırlığı oranlar. Yani elementin salt ağırlığı ile taşırdığı suyun ağırlığını oranlar, Biruni’ye göre, o elementin yoğunluğudur. Bugünkü modern yoğunluk bulma metodu ve aleti, aslında Biruni’nin metodu ve aletinden başka bir şey olmayıp, ancak daha geliştirilmiş bir şeklidir. Burada büyük kimyacılardan Biruni ve Hazini’nin bazı elementler için verdikleri yoğunluk ağırlıklarını göreceğiz. Ayrıca, bugünün kimyacılarının verdikleri ölçüleri de vereceğiz ki, okuyucu bu iki kimyacının verilerinin bugünkü ölçülerden pek farklı olmadığını görebilsin ve İslam ilminin ne kadar ileri olduğu hakkında bir fikir edinebilsin. Kaynak: Bizim Coğrafya - Hayat Coğrafya'da, Coğrafya Hayatımızda