Doğanın Ekstremleri
Aşağıdaki soruları cevaplayınız
1. Sera etkisi nedir?
Dünyamızın çevresini saran atmosferde giderek yoğun bir katman oluşturan karbon gazları güneş ışığını dünyaya geçirirken ısıyı dışarı bırakma***** dünyamızın ısınmasına neden olmaktadır. Bu olaya sera etkisi denir.
2. Sumatra'nın Tuba Dağı'nda 73 bin yıl önce meydana gelen volkanizmanın sonuçları nelerdir?
Patlamanın etkisiyle atmosfere yoğun bir şekilde kül ve gaz yayılmıştır. Gökyüzünün karardığı bu bölgede güneş ışınlarının yeryüzüne gelişi engellenmiştir. Buna bağlı olarak sıcaklık değerlerinin önemli ölçüde azaldığı görülmüştür. Bu nedenle iklimin buzul çağındaki duruma döndüğü tahmin edilmektedir.
3. Fosil yakıt kullanımındaki artış doğal sistemleri nasıl etkilemektedir?
Hava kirliliği artar (kükürtdioksit, azot oksit, karbonmonoksit gazları ile)
Asit yağmurları olur. Bunun sonucunda bitkiler zarar görür, sular kirlenir.
Küresel iklim değişiklikleri olur.
Ozon tabakasında seyrelme olur.
Solunum yolu hastalıkları artar.
4.Küresel ısınmaya yol açan karbon gazlarının atmosferdeki artışını azaltmak için neler yapılmalıdır?
Ağaçlandırma yapılmalı
Temiz enerji kaynaklarının kullanımı artırılmalı
Düşük enerji tüketen aletler kullanılmalı
Fabrikalarda ve evlerde bacalara filtre takılmalıdır.
- Teknolojik aletler dünyaya zarar vermeyecek şekilde yenilenmelidir.
5. Alp dağlarının uzantısı kuzey güney doğrultusunda olsaydı bu durum Avrupa'daki ulaşım sistemini nasıl etkilerdi ?
6. Önceki jeolojik devirlerde çok uzun zaman diliminde meydana gelen iklim değişikliği günümüzde neden çok kısa bir zamanda gerçekleşmektedir?
Atmosferde sera gazı olarak bilinen karbondioksit, metan ve diazotmonoksit gazlarının hızla artmasından dolayı iklim değişiklikleri günümüzde daha kısa sürede gerçekleşmektedir.
7. Küresel ısınma bitki ve hayvan topluluklarını nasıl etkilemiştir? Örneklerle açıklayınız.
Bazı bitki ve hayvan türlerinde aşırı artış veya azalışlar olabilir.
Hayvanların göç dönemleri değişmesine neden olmaktadır.
Yaşam alanları farklılaşıyor.
Kuşlar erken yuva yapıyor.
İlkbahar erken geliyor. Sonbahar gecikiyor.
Bitkiler erken çiçek açıyor.
Örnekler;
Avrupa'daki pek çok bitki 50 yıl öncesine göre, bir hafta erken çiçekleniyor ve sonbaharda yapraklarını beş gün geç döküyor. İngiltere'de kuşlar, 20. yüzyıl ortalarına oranla ortalama dokuz gün erken kuluçkaya yatıyor, kurbağalarsa yedi hafta erken çiftleşiyor. Kuzey Amerika'da ağaç kırlangıçları, 25 yıl öncesine göre ilkbaharda kuzeye, 12 gün erken göç ediyor. Kanada'da kızıl tilkiler, yayılım alanlarını, kutup yönünde yüzlerce km kaydırarak, kutup tilkilerinin topraklarına giriyor. Alpin bitkiler, yükseğe tırmanıyor ve dağ doruklarının yakınında, nadir türleri istila etmeye başlıyor.
8.Sellerin doğal süreçlere olan etkisini örneklerle açıklayınız.
Can ve mal kayıpları yaşanmaktadır.
Ekili-dikili alanlar zarar görür.
İçme sularında kirlilik olur. Bunun sonucunda salgın hastalık tehlikesi ortaya çıkmaktadır.
Erozyon artmakta ve kütle hareketleri (Toprak kayması, heyelan, taş düşmesi)olabilmektedir.
Ulaşımda aksamalar olabilmektedir.
Şehirlerde alt yapı yeterli değil ise ev ve işyerleri zarar görebilmektedir.
9. Günümüze kadar yeryüzünde büyük volkanik patlamalar nerelerde gerçekleşmiştir ?
Japonya, Endonezya, Filipinler, ABD, Kolombiya, Mek***a, İtalya ve İzlanda'da gerçekleşmiştir.
10. Küresel ısınmaya bağlı olarak okyanus akıntılarında meydana gelebilecek değişim ne gibi sonuçlara yol açacaktır?
Okyanus akıntılarını harekete geçiren güç Ekvator ile Kutuplar arasındaki tuzluluk ve sıcaklık farkından kaynaklanan yoğunluk farkıdır.Buzulların erimesi sonucu Okyanus sıcaklıkları ve tuzluluk oranlarında değişim olacaktır. Bu durum, okyanus taşıyıcı kuşağını yavaşlatacaktır. Bu da 10 yıl gibi kısa bir sürede çok büyük iklim değişikliklerine neden olacaktır.
11. Hollanda, deniz seviyesinde meydana gelen değişmelere karşı kıyılarını korumak için ne tür tedbirler almıştır?
Hollanda kıyılarının büyük bir bölümünün deniz seviyesinde veya deniz seviyesinin altında olmasından dolayı fırtınalar ve deniz seviyesindeki yükselmeler birleşince bölge, kıyı taşkınları ve su erozyonu açısından hassas bir hâl almaktadır. Ülkenin kıyı bölgeleri taşkınlara karşı doğal ve yapay birimlerden oluşan kıyı koruma sistemi ile korunmaktadır. Kıyı alanındaki yerleşmeler; barajlar ve setler sayesinde dünyadaki en kapsamlı kıyı koruma sistemiyle korunmaktadır.
12. Günümüzde yeryüzünde ekstrem olayların yaşanmasında hangi faktörler etkili olmuştur?
Ekstrem Sıcaklıklar (Aşırı Sıcaklar ve Soğuklar): Karasal kutbi hava kütlesi ile denizel kutbi hava kütlesinin etkilemesi aşırı soğuk hava dalgasının yaşanmasına neden olur. Karasal tropikal hava kütlesinin etkili olması ekstrem sıcaklıkların yaşanmasına neden olmaktadır.
Şiddetli Rüzgârlar ve Fırtınalar: Tropikal alçak basınç etkisi ile oluşmaktadır.
Tsunami: Okyanus tabanında meydana gelen şiddetli depremler ya da volkanizma nedeniyle oluşur.
Depremler: Yer kabuğunu oluşturan levhaların hareketi ile oluşan gerilimler sonucu oluşur.
Volkanik olaylar:Yerin derinliklerinde bulunan magmanın fay hattı boyunca püskürerek yeryüzüne çıkmasıdır.
Aşırı Yağışlar: Buharlaşmanın etkisiyle veya denizden gelen rüzgarlarla atmosfere bol miktarda nem karışması ve bunların soğuması.
Kuraklık: Yağışların kaydedilen normal değerlerin önemli ölçüde altına düşmesi kuraklığa neden olur. Yüksek sıcaklıkla birlikte şiddetli rüzgâr ve düşük nem miktarı gibi diğer değişkenler de kuraklığın oluşmasında etkili olur.
Heyelanların oluşumunda; eğim ve yağışın fazla olması, tabakaların eğime paralel uzanması, toprağın killi olması ve depremler gibi faktörler etkilidir.
Sel ve taşkınlara, çok şiddetli yağışlar neden olmaktadır.