Büyüt ·
Özgün boyut ·
Önceki ·
Sonraki 
Son zamanlarda okurlarımızdan sıklıkla bu göllerle ilgili sorular geliyor. Son 2 günde sanıyoruz 4 ayrı kişi bize bu göllerin neden
pembe olduğunu sordu. İşin komik tarafı, gösterdikleri kaynaklarda
"Bilim insanları sayısız araştırma yapmalarına rağmen halen nedenini bulamadılar." gibi ibareler bulunuyordu. O örneklerden -İngilizce olan- bir tanesi burada:
Interesting Engineering Facebook Sayfası
Haber bazı Türkiye kaynaklarında da yer almış, ancak şimdilik Türkçede hatalı olarak verilmiş bir örneğe rastlamadık (her ne kadar soruların sahipleri bunları muhtemelen Türkçe kaynaklardan okumuş olsalar da), bulursanız ya da elinizin altında varsa, buradan paylaşın, ekleriz.
Her neyse, sonuç olarak, bu konuda "peri
masallarından fırlamış" gibi görünen bu "gizemli" göllerle ilgili oldukça çarpıtılmış, "bilimin açıklayamayacağı durumlar"a örnek gösterilen bir konuyla karşı karşıyayız. Yukarıda gördüğünüz bu göl, Batı Avusturalya'nın Recherche Takımadaları'ndan biri olan Middle Island'da bulunan "Hillier Gölü". Bu renkteki
göller arasında en meşhuru olarak sayabiliriz. 600 metreye 250 metrelik bir alan kaplıyor ve çok yüksek tuzluluk oranlarına sahip. Hillier Gölü her zaman pembe renktedir ve rengi değişmez. Fakat ününe rağmen, Dünya'da bu şekilde "pembe" olan birçok bölge bulunuyor, Hillier Gölü tek değil. Bir göz atacak olursak:
Senegal'in Dakar bölgesinde bulunan 3 kilometre kare alan kaplayan ve %40 tuz derişimine sahip olan Retba Pembe Gölü:
Avusturalya'da bulunan 14 kilometreye 2.3 kilometrelik bir alan kaplayan ve yine yüksek tuz oranları ve bol alg barındırmasıyla bilinen Hutt Lagoon Gölü:
Avusturalya'da bulunan ve 4 kilometreye 2 kilometrelik bir alana yayılan Pembe Göl. Tesadüfe bakın ki bu gölde de yüksek tuzluluk oranı ve belli dönemlerde alg sayısında ciddi artışlar oluyor. Ve yine tesadüfe bakın ki sadece alglerin sayısının arttığı bu dönemlerde göl pembeye dönüyor, diğer zamanlar normal bir göl renginde görünüyor.
İspanya'da bulunan,
Salina de Torrevieja isimli göl:
Deniz ile birlikte Torreveija kentini araya alan bu pembe gölün tuzluluk oranı diğerlerine göre daha düşük; ancak alg oranı benzer düzeylerde.
Kanada'da bulunan Dusty Rose Lake:
Azerbaycan'da bulunan Masazir Gölü:
Azerbaycan'da bulunan bu göl, 10 kilometre karelik bir alana sahip ve Dünya'daki en yoğun olarak işletilen pembe göllerin başında geliyor. Etrafında çok sayıda fabrika bulunan bu gölden her yıl milyonlarca ton tuz çıkarılıyor.
Son olarak, yine Avusturalya'da bulunan ve ilginç sayılabilecek olan Quairading'in Pembe Gölü:
Bu göl, diğerlerine göre son derece küçük ve o kadar koyu ve ilginç renklere dönebiliyor ki, her zaman pembe olarak saymak zor oluyor. Kapladığı alanın ufaklığından ötürü tuz oranı da diğerlerine göre düşük. Ancak yine de hem tuzluluk, hem de alg bakımından diğer tüm pembe göller kadar yüksek değerlere sahip.
Sanıyoruz ki bu görseller ve göllerin isimleri ("pembe göl") konuyu yeterince anlatıyor. Bu konudaki sorunsa, bunun "bilimsel olarak açıklanamayan bir renk" şeklinde lanse edilmesi...
Tabii ki, her şeyi olduğu ve olacağı gibi, bilim insanları bu durumu da bilimsel olarak izah edebilmektedirler. Bir süre bu göllerde hiç araştırma yapılmadığı için "sır" olarak kalan bu durumun sebebi, ufak çaplı birkaç araştırmayla çözüldü:
Suya bu pembe rengini veren birkaç unsur bulunabiliyor:
- Dunaliella salina isimli bir mikroalg
- Halobacteria cutirubrum isimli bir arkebakteri
- Yüksek tuzluluk oranı
- Sodyum bikarbonat ve demir bikarbonat oranları
- Sıcaklık
- Güneş ışınlarının yoğunluğu ve açısı
Esasında bu göllerin çoğu, her zaman böyle pembe de değildir, sıcaklığa bağlı olarak bu rengini almaktadır. Göldeki tuz birikiminden ötürü, belli bir düzey aşıldığında ve sıcaklık da belli bir değerin üzerine ulaştığında, mikroalgler beta karoten adını verdiğimiz kırmızı renk pigmentini üretmeye başlarlar. Üstelik, aynı sıcaklık ve tuzluluk değerinde, zaten pembe renkte olan halobakteriler de üreme hızlarını arttırıında, gölün rengi pembeye, kimi zamansa kırmızıya döner. Bu durum, mikroalglerle halobakteriler arasındaki denge devam ettikçe, bu şekilde kalır. Bir noktadan sonra, denge bozulduğunda, bu türlerin pigmentleri ve üreme hızları da değişir ve göl normal rengine döner.
Yukarıda belirttiğimiz gibi bazılarıysa sürekli olarak pembe kalabilir. Bu göllerde, algler yılın her mevsiminde bulunabildikleri için (ve göldeki sabit kimyasalların da renge katkısı olduğu için) bu renk değişimleri gözlenmeyebilir.
Göllerin genellikle pembe olduğu dönemler, yukarıda belirttiğimiz gibi yaz aylarıdır. Bu aylarda, Güneş'in ışınları göle dik geldiğinden, oldukça kavurucu bir etkisi olmaktadır. Bu dönemde salgılanan kırmızı renk pigmentleri (özellikle beta-karoten), bakterileri ve algleri bu sıcaklıkta hasar görmekten korur. Ayrıca bu sırada, A Vitamini'nin üretimi de gerçekleştirilebilir. Tüm bu kimyasalların salgılanması, bu kimyasalların özgün renklerinden ötürü göle de pembe bir renk kazandırmaktadır.
Bu göllerin renkleri, içine girmeyi düşünecek biri için rahatsız edici ve tehlikeli gibi gelse de, esasında tamamen güvenlidir ve bu sulara girmenizde (eğer ki içerisinde başka bir tehdit unsuru bulunmuyorsa) herhangi bir sakınca yoktur. Öyle ki, bu göllerde bulunduğundan bahsettiğimiz mikroalgler antioksidan özellik gösterdikleri için kozmetik amaçlarla toplanmakta ve kullanılmaktadır.
Göreceğiniz üzere gölün rengi ilginç olsa da, arkasında yatan sebep daha da ilginçtir ve öngörülmesi gereken şekilde, tamamen bilimseldir. Ve ne yazık ki göle rengini verenler, periler değildir.
Hazırlayan: ÇMB (Evrim Ağacı) Kaynaklar ve İleri Okuma: - NCBI-1
- NCBI-2
- 8 Things to Do
- DoGo News