ÜLKELER COĞRAFYASI

Fatih GÜRIŞIK

Ülke rehberi: Rusya

1991'de Sovyetler Birliği'nin yıkılmasından bu yana Rusya, değişen dünya düzeninde kendisine yeni bir yer edinmeye çabalıyor.

RUSYA'NIN KÜNYESİ

Nüfus: 142 milyon 800 bin (BM, 2008)
Başkent: Moskova
Yüzölçümü: 17 milyon km2
En yaygın dil: Rusça
En yaygın dinler: Hıristiyanlık (Rus Ortodoks Kilisesi), İslam
Ortalama ömür: Erkeklerde 59, kadınlarda 73 yıl (BM)
Para birimi: 1 ruble = 100 kopek
Başlıca ihraç ürünleri: Petrol ve petrol ürünleri, doğal gaz, kereste ve orman ürünleri, madenler, kimyasal maddeler, silah ve askeri teçhizat
Ortalama yıllık gelir: 7.560 dolar (Dünya Bankası, 2007)
İnternet uzantısı: .ru
Uluslararası telefon kodu: +7

Komünizm dönemi ardından yeni bir siyasi düzen kurulan ülkede, ekonomi de rublede devalüasyon yapılan 1998 yılından bu yana, nispeten istikrarlı bir büyüme eğilimi içinde.

Fakat hantal bürokrasi yapısından sıyrılamaması ve Çeçenistan'da devam eden sorunlar hala çözüm bekliyor.

Rusya, Çarlık döneminde Puşkin, Tolstoy ve Dostoyevski'den başlayıp Sovyet döneminde Soljenitsin'e uzanan zengin bir edebiyat geleneğine sahip.

Müzik alanında da Çaykovski'den Rahmaninov'a, Prokofiev'den Şostakoviç'e, derin izler bırakmış pek çok Rus besteci var.

GENEL BİLGİLER

Rusya, barındırdığı çeşitlilik ve büyüklüğü itibariyle, son derece etkileyici bir ülke.

Sınırları içinde 10 saat dilimi bulunan ülke, Avrasya'da 17 milyon kilometrekarelik bir alanı kaplıyor.

İklim, kutup ikliminden başlayıp, güneye indikçe ılımanlaşıyor.

1990'ların özelleştirme yıllarında, Rusya girişimcilere cömert kar imkanları sunuyordu. Bir avuç insan, özellikle enerji ve medya sektörlerinde çok geniş imkanları ellerinde topladı.


Moskova'daki Kremlin Sarayı, Rus yönetiminin idari ve siyasi merkezi

Bazı uzmanlar, dönemin devlet başkanı Boris Yeltsin'in bu kişilerin etkisinin siyasette de fazlasıyla hissedilmesine izin verdiğine inanıyordu.

Ancak Vladimir Putin, devlet başkanı olur olmaz yetkilerin kimin elinde olduğu konusunda soru işaretleri oluşmasına izin vermeyeceğini gösterdi.

Bu kişilerden bazıları kendilerini adli soruşturmalarla karşı karşıya bulurken, ülkenin en ünlü işadamlarından ikisi Rusya'yı terketti. Ülkenin en büyük petrol şirketi Yukos'un eski başkanı Mihail Hodorkovski ise vergi kaçırmadan mahkum olarak Sibirya'da bir cezaevinde bulunuyor.

Kremlin yönetimi son yıllarda petrol ve doğal gaz sektörleri üzerindeki denetimi yeniden elinde toplamak üzere adımlar attı. Rusya devleti ülkenin en büyük doğal gaz şirketi Gazprom'da yüzde 50'nin üzerinde hisse sahibi.

Etnik ve dini çeşitlilik

Rusların ülke nüfusunun yüzde 80'inden fazlasını oluşturmasına ve en yaygın dinin Hıristiyanlığın Ortodoks mezhebi olmasına rağmen, ülkede pek çok başka etnik ve dini grup bulunuyor.

Müslüman nüfus özellikle Volga Tatarları ve Kuzey Kafkaslar'daki Başkırlar arasında yoğunlaşıyor.

Çeçenistan Rusya açısından ciddi bir sorun yaratama özelliğini sürdürüyor. Rus askerlerinin ilk olarak 1994'te bölgedeki ayaklanmayı bastırmak üzere sevkedilmesinden bu yana binlerce kişi hayatını kaybetti.

Gerillalar da Rusları hedef alan saldırılar düzenlemeyi sürdürüyorlar.


Rusya 1997'den bu yana, Çeçenistan'daki bağımsızlık yanlısı gruplara karşı operasyon yürütüyor

Ancak Batı'nın Çeçenistan'daki operasyonları konusunda Kremlin'e yönelttiği eleştiriler, Amerika Birleşik Devletleri'ni hedef alan 11 Eylül saldırılarından bu yana azaldı.

Rusya kendi verdiği savaşı da terörle mücadelenin bir boyutu olarak tasvir ediyor ve atılan adımların bölgeye istikrar ve barış getirdiğini savunuyor.

Rusya'nın Amerika Birleşik Devletleri öncülüğünde uluslararası teröre karşı başlatılan mücadeleye verdiği destek, ülkenin Nato ile ilişkilerine olumlu yansıdı.

İki taraf, 2002 Mayıs ayında Nato - Rusya Konseyi'ni kurarak Rusya'ya terörle mücadele ve diğer güvenlik tehditleri konusunda alınacak kararlarda eşit söz hakkı verdi.

Bununla birlikte, Rusya, 2003 baharında, Amerika Birleşik Devletleri'nin Irak'a askeri müdahalede bulunma düşüncesine şiddetle karşı çıktı ve Irak'taki Birleşmiş Milletler silah denetçilerine çalışmalarını tamamlamaları için gerektiği kadar süre tanınması yolundaki tavrını ısrarla sürdürdü.

İran'ın nükleer programı konusunda da Tahran yönetiminin yanında yer alan Rusya, ABD ile yeni bir ilişki kurma arzusunun kilit meselelerde, istediği biçimde hareket etmesini önlemeyeceğini göstermiş oldu.

LİDERLER

Devlet Başkanı: Dimitri Medvedev


Medvedev 7 Mayıs 2008'de yemin ederek göreve başladı

Dimitri Medvedev 2008 yılı Mayıs ayında yemin ederek göreve başladı ve Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrası Rusya Federasyonu'nun üçüncü başkanı oldu.

Eski devlet başkanı Vladimir Putin'in halefi olarak belirlediği Medvedev, Mart ayında yapılan başkanlık seçimlerinde oyların yüzde 70'den fazlasını almıştı.

Dimitri Medvedev genelde düşük profilli bir seçim kampanyası yürütse de Rus medyası bu kampanyaya geniş yer verdi.

Medvedev zaten adaylığını açıklamasından itibaren seçimin açık favorisi olarak gösteriliyordu.

Dimitri Medvedev seçim zaferinin netleşmesiyle sonrası, sıradan Rusların yaşam kalitesini yükseltmek için Vladimir Putin'le -bu kez onun başbakanlığında- birlikte çalışmaya devam etmek istediğini söyledi.

42 yaşındaki Medvedev, 1990'lı yılların başından itibaren Vladimir Putin'le birlikte çalışmış bir siyasetçi.

Rusya federasyonu Başkanı, Vladimir Putin gibi St Petersburglu.

Aslen hukuk eğitimi alan Medvedev, Putin'e 2000 yılındaki seçim kampanyasında yardımcı olmuştu.

Dimitri Medvedev başkanlığı öncesi son olarak sosyal programlardan sorumlu başbakan yardımcılığının yanı sıra, Rus doğal gaz devi Gazprom'un da başkanıydı.

Başbakan: Vladimir Putin

Rusya Federasyonu'nun eski başkanı Vladimir Putin, Dimitri Medvedev'in yemin edip göreve başlamasından bir gün sonra 8 Mayıs 2008'de resmen başbakanlık görevini üstlendi.


Putin 2000 yılında göreve başladı

Vladimir Putin başbakan olarak; enflasyonu azaltma, vergileri indirme ve sosyal harcamaları artırma sözü verdi.

Dimitri Medvedev de Putin'in önümüzdeki 10 yıl süresince, Rusya'nın kalkınmasını şekillendirmekte "kilit bir rol" oynayacağını söylüyor.

Rusya Federasyonu Anayasası'nın, bir kişinin üçüncü kez başkanlığa aday olmasını yasaklıyor.

Vladimir Putin ise iki dönem başkan olarak görev yapmıştı.

Putin, kariyerine Sovyet istihbarat teşkilatı KGB saflarında başladı.

1990'da St. Petersburg kentinin yönetiminde görev aldı. 1996'da Moskova'ya taşındı. 1999'un Ağustos ayına gelindiğinde, başbakandı.

Vladimir Putin, 1999'un son gününde istifasını açıklayan, selefi Boris Yeltsin tarafından vekaleten devlet başkanlığına atandı.

Yeltsin Putin'i "Büyük Rusya"yı yeniden canlandıracak kişileri etrafında toplayabilecek bir kişi" olarak tanıttı.

Putin, sonradan devlet başkanlığı için yapılan seçimleri kazanarak 2000 Mayıs'ında resmen göreve başladı.

Özellikle Çeçen isyancılara karşı katı tutum uygulama vaadi, Putin'e seçimde destek kazandıran önemli bir unsurdu.

Beslan'daki bir ilkokulda öğrencilerin rehin alınmasıyla başlayan ve yüzlerce kişinin öldüğü olaylar ardından Putin, daha önceden dorğudan seçimle belirlenen bölge valilerini atama yetkisini de kendi üzerine aldı.

Rusya'yı modernleştirmek istediğini söyleyen Putin, bütçeyi dengelemek ve enflasyonu düşürmek yolunda gerçekleştirdiği ekonomik reform adımlarıyla takdir topladı.

2004 Şubat ayının son günlerinde de Cumhurbaşkanı Putin, ani bir kararla Mihail Kasyanov hükümetini topluca görevden aldı. Bu karar Yeltsin döneminde güçlenen işadamı sınıfı ile bağları koparmaya yönelik bir adım olarak yorumlandı.

MEDYA

Son yıllarda Kremlin, ülkenin başlıca televizyon kanalları Kanal 1, RTR ve NTV üzerindeki denetimini arttırdı.

Kremlin'i eleştiren bağımsız televizyon kanallarının, Putin iktidarının ilk iki yılı içinde yayınlarına son vermek zorunda kalması, Putin'in ifade özgürlüğüne yaklaşımı konusundaki kaygıları güçlendirdi.

Devlet Başkanı'nın meselenin siyasetten değil, mali ve idari sorunlardan kaynaklandığı açıklamaları da herkesi ikna etmeye yeterli olmadı.

Bu durumu eleştirenler, bu adımlar sonunda bağımsız haberciliğin yara aldığını söylüyorlar.

Kremlin ülkenin en büyük iki işadamı, Boris Berezovski ve Vladimir Gusinski hakkında davalar açıp, Gazprom ve Lukoil gibi sanayi kuruluşları eliyle hareket ederek, 2001'de NTV'nin denetimini ele geçirirken, 2002 Ocak'ında da TV-6'nın kapatılması talimatını verdi.

Rusya'nın tek özel televizyonu olarak TV-6'nın yerini alan TVS, bu niteliğini, 2003 Haziran'ında yetkililerin, resmi açıklamaya göre mali nedenlerle kanala kilit vurmasına dek sürdürdü.


Medya şirketleri sahibi Boris Berezovski Rusya dışında yaşıyor

Önde gelen siyasetçiler ve etkili gazeteler TVS'nin kapatılmasının ifade özgürlüğüne vurulmuş bir darbe olduğunu söylediler.

ABD Dışişleri Bakanlığı, kaygılarını ifade ederken, kapatma gerekçesinin ardında "muhtemelen siyasi nedenler olduğu"ndan söz etti.

Medya izleme kuruluşu, Sınır Tanımayan Gazeteciler, bu adımın özgür ve farklı yaklaşımlarla habercilik yapılmasını tehdit ettiğini bildirdi.

Moskovskiy Komsomolets gazetesi, 2001 Aralık'ında, "Rusya televizyon kanalları birbirlerinin eşi haline geliyor, hepsi Devlet Başkanı Vladimir Putin liderliğindeki Rusya'nın başarıları hakkında aynı haberleri yayınlıyorlar" gözlemini iletiyordu.

Hükümetin basın özgürlüğüne yönelik saldırgan tutumundan Çeçenistan'daki savaş neden gösteriliyor.

Çeçenistan'da kimi gazeteciler öldürülürken, kimileri de kayboldu ya da kaçırıldı. Moskova'da ve diğer bölgelerde de bazı gazeteciler taciz ve fiziksel olarak kötü muameleye maruz kaldı.

Kremlin yönetiminin girişimiyle kurulan ve "Rusya'nın küresel olaylara bakış açısını yansıtmak üzere" İngilizce olarak yayın yapan Russia Today kanalı ise 2005 yılında yayına geçti.

Basın


Komsomolskaya Pravda


Kommersant


Moskovskiy Komsomolets


Izvestia


Rossiyskaya Gazeta


Nezavisimaya Gazeta


The Moscow Times

Radyo - Televizyon


Rusya Devlet Radyo Televizyonu (RTR)


Channel One


NTV


Rusya Radyosu (Devlet Radyosu - RTR)


Moscow Echo


Voice of Russia

Haber Ajansları


Itar-Tass (Devlete bağlı)


RIA-Novosti


Interfax (Özel)